Leon CHWISTEK (1884-1944), Portret Kazimierza Władysława Kumanieckiego, 1927

olej, karton; 71,5 x 60,5 cm;
sygn. p. d.: L. CHWISTEK;
na odwrocie napis: p. Humaniecka (ołówkiem, sic!);
Literatura: obraz wymieniany [w:] Karol Estreicher, Leon Chwistek. Biografia artysty (1884 - 1944), Kraków 1971, s. 384.
W 1 połowie XX wieku rodzą się nowoczesne tendencje w sztuce polskiej. Jedną z nich był Unizm zainicjowany przez Kazimierza Malewicza, a kontynuowany w Łodzi przez Katarzynę Kobro i Władysława Strzemińskiego. Drugą - Ekspresjoniści Polscy, później Formiści, reprezentowani m.in. przez Leona Chwistka, Tytusa Czyżewskiego, braci Pronaszko czy Tymona Niesiołowskiego. Był to
czas ożywionych dyskusji o roli i formie sztuki oraz dialogu między jej dziedzinami. Stąd wielokrotnie powtarzająca się synteza sztuki literackiej, poezji, malarstwa oraz ożywiona dyskusja skutkująca
budową nowych myśli teoretycznych i estetycznych. Po rozpadzie grupy Formistów w 1922 roku Leon Chwistek, jeden z głównych jej teoretyków, wypracował własną teorię - strefizm. Artysta wykorzystywał ją przede wszystkim w portretach, ponieważ równocześnie miał doskonałą rękę do wiernego oddania wizerunku modela. Strefizm zatem tyczył się: „Szło mi o to, aby do obrazu
wprowadzić kontrasty gwałtowne i niepokojące, a jednak zestawić je w ten sposób, żeby powstała z tego jednolita całość… Zacząłem myśleć o budowaniu postaci ludzkiej z elementów różnych stref, przez które jest przeprowadzona”. Chwistek, opisuje również na przykładzie obrazu Dansing drugą jego cechę „Tutaj na pierwszy plan wysuwają się trzy gatunki promieni świetlnych, wyprowadzone z trzech różnych reflektorów. Promienie krzywe, (…) wychodzą z reflektora kolistego”. Pierwsza prezentacja portretów streficznych Chwistka miała miejsce w 1925 roku podczas Salonu Wiosennego TPSP. W maju 1927 roku w Salonie Niezależnych w Krakowie zaprezentował kolejne portrety streficzne, w tym oferowany wizerunek ówczesnego ministra oświaty Kazimierza Kumanieckiego. Zdaniem Karola Estreichera wystawa ta kończy krakowski, a zarazem najlepszy okres w malarstwie Leona Chwistka.
(oprac. na podstawie: Karol Estreicher, Leon Chwistek. Biografia artysty, Kraków 1971, s. 219-237)