Salvador DALI (1904-1989)
Archeological reminiscence of Millet's Angelus
Akwatinta,sucha igła 68 x 52 cm odcisk płyty; oprawiona w srebrną ramę o wym. 95 x 76 cm; sygn.. ołówkiem przez autora p.d.„Dali” oraz numerowana l.d. 141/300.
Obraz „Anioł Pański” Milleta był często reprodukowany w XIX i XX wieku. Van Gogh narysował własną wersję obrazu (według Milleta). Salvador Dali również był zafascynowany tym dziełem i napisał jego analizę pt. „Tragiczny mit o Anioł Pański” Milleta. Jednak zamiast postrzegać go jako dzieło duchowego spokoju, jak impresjoniści, Dali uważał, że zawiera on przesłania stłumionej agresji seksualnej. Uważał również, że dwie postacie modlą się nad pochowanym dzieckiem, a nie do Anioła Pańskiego. Dali tak bardzo upierał się przy tym, że w końcu wykonano zdjęcie rentgenowskie płótna, co potwierdziło jego podejrzenia: na obrazie widnieje zamalowany kształt geometryczny uderzająco podobny do trumny.
W typowy dla siebie sposób Dali spersonalizował ten temat, próbując dociec ukrytych przyczyn swojej długotrwałej fascynacji obrazem „Anioł Pański” Jeana-François Milleta. Dla Dalego obraz Milleta stał się nieświadomą przypowieścią o kobiecej sile seksualnej. Postać kobieca, po prawej stronie, pozuje wyczekująco, gotowa do skoku, podczas gdy mężczyzna, z głową spuszczoną w geście porażki, daremnie próbuje osłonić swoje genitalia kapeluszem. Długotrwałe lęki Dalego przed kobiecą seksualnością, impotencją i kastracją, znalazły teraz złowieszcze źródło malarskie, nowy, „paranoiczno-krytyczny” punkt skupienia. W rezultacie Dali często sięgał po ten temat, jakby chciał wymazać swoje lęki.
W „Archeologicznej reminiscencji” obrazu Milleta „Anioł Pański” niska linia horyzontu i niemal pusty krajobraz podkreślają monumentalność osobliwej budowli na pierwszym planie. Dali przekształca postacie Milleta w monumenty nie dlatego, że mają być postrzegane jako martwe symbole, ale dlatego, że reprezentują wszechobecne starożytne zasady, fundamenty ludzkiej seksualności. Te rzekomo uniwersalne zasady, w procesie męskiej inicjacji, są ukazane w dolnej części obrazu, pośrodku, małemu chłopcu, być może samemu Dalemu, którego widać również po prawej stronie, z siedzącą niańką; te dwie podobne sceny podkreślają kontrast między niewinnością dzieciństwa a lękami dorosłości.
