Noworadomsk to dziś Radomsko.
Stan zachowania słaby, plamy od wody (chyba), papier się trzyma. Lepszych stanów zachowania nie ma !!!
Egz. kolekcjonerski.
Akcja rzadka, w zasadzie nieznana.
Historia meblarstwa w Radomsku
Intensywny rozwój Radomska nastąpił w połowie XIX wieku. . Decydującą w tym rolę miało uruchomienie w 1846 roku kolei warszawsko-wiedeńskiej. Ze względu na atrakcyjne położenie miastem zainteresowali się zagraniczni przedsiębiorcy pragnący tu ulokować swoje fabryki. Radomsko już w średniowieczu znane było jako ośrodek produkcji rzemieślniczej i handlu. Usytuowanie miasta na skrzyżowaniu głównych szlaków handlowych: bursztynowym, solnym, czy późniejszej drodze królewskiej z Krakowa do Warszawy sprzyjało osiedlaniu się tu ludności z różnych stron Polski.
Michael Thonet pierwszy swój warsztat stolarski otworzył w 1819 roku w rodzinnej Nadrenii. Tam też prowadził eksperymenty w zakresie gięcia drewna zakończone sukcesem i patentem przyznanym mu w 1841 roku. Prezentowane na dużych międzynarodowych wystawach krzesła, fotele i kanapy zyskały zainteresowanie odbiorców, ale i pochlebne opinie krytyków. Przełomowym momentem okazała się wystawa światowa w Londynie w 1851 roku.
Do pracy przy produkcji mebli włączyło się 5 synów Michaela. Zaczęli wspólnie uruchamiać nowe warsztaty. Postawiona w Koryczanach na Morawach w 1857 roku duża fabryka produkowała ok. 10 000 sztuk mebli rocznie. Potem były: Bystrzyca na Słowacji, Nagy Ugrócz na Węgrzech, Hellenków na Morawach i wreszcie w 1881 roku Noworadomsk.
Konkurencją dla Thonetów na rynku meblarskim były firmy "Kohn" i "Mundus".
Firma pod nazwą "Bracia Thonet" wykupiła w Noworadomsku najpierw młyn parowy od Jakuba Ginsburga znajdujący się naprzeciwko stacji kolejowej, a następnie tereny należace do R. Gilberna i A. Łapińskiego.
Fabryka szybko się rozbudowała - w 1884 roku roczna produkcja wynosiła ok. 61 000 sztuk. Podczas I wojny światowej podupadła, a po rozpadzie monarchii austro - węgierskiej właściciele znajdujący się w trudnej sytuacji finansowej chcąc ratować zakład weszli w spółkę ze szwajcarska firmą Mundus. Kontynuowano więc produkcję pod szyldem "Thonet Mundus". 1/3 wyrobów trafiała na rynki Anglii, Ameryki, Włoch, Holandii, Belgii a połowa wysyłana była do Rosji.
W 1884 roku Fabrykę Mebli Giętych otworzyli w Radomsku konkurenci Thonetów - Jakub i Józef Kohn pochodzący z Moraw. Ich zakłady - nieco mniejsze od Thonetów produkowały nie tylko krzesła lecz również kredensy i serwantki (ok. 4500 rocznie ). Po pożarze w 1889 roku odbudowano hale produkcyjne, dostawiono nowe budynki z przeznaczeniem na magazyny i biura. Kiedy po I wojnie światowej skurczyły się rynki zbytu rodzina Kohnów zmuszona była sprzedać większą część akcji. Nabyli je żydowscy kapitaliści z Wiednia. Zakład działał nadal pod nazwą "Mazowia" - aż do 1939 roku.
W 1910 roku przy ulicy Piotrkowskiej produkcję krzeseł, foteli teatralnych i kinowych uruchomił Niemiec Ksawery Wunsche. Współwłaścicielami byli Witte, Konieczny i Kornofer. Zaadaptowano i zmodernizowano budynki po dawnych stajniach i szopach kozackich. Zakład od 1923 roku posiadał oddział w dzielnicy Kopiec. Mieściły się tam magazyny i politurnia. Nazwali się Zakłady Przemysłowo-Drzewne KSAWERÓW.
Małą fabrykę mebli biurowych systemu amerykańskiego otworzyli przy ulicy Brzeźnickiej 25A A. Waszkiewicz i J. Weinert w roku 1922. Meble te cieszyły się powodzeniem również na rynkach zagranicznych.
Podobny pod względem wielkości zatrudnienia i produkcji był zakład meblowy "Labor" którego właścicielami byli Emil Goldsand i Feliks Wajnapel. Oprócz krzeseł wytwarzano tu drewniane obręcze do rowerów.
Zainteresowanie nabywców meblami z Radomska spowodowało powstawanie coraz to nowych warsztatów wytwórczych. W 1922 roku rzemieślnicy stanowili grupę 1819 osób na 18 732 mieszkańców czyli 10 % - w tym stolarstwem zajmowały się 252 osoby. Nie bez wpływu na rozwój tej gałęzi rzemiosła miały prowadzone przy zakładach Thoneta i Kohna zawodowe szkoły przyzakładowe, a także liczne filie chałupnicze- rzemieślnicy w domu, z dostarczanego przez zakłady surowca wytwarzali elementy mebli.
Fakt, że Radomsko zdominowane zostało przez przemysł meblarski potwierdzają liczne tablice ogłoszeniowe i reklamowe umieszczone na rogatkach miasta, a także ilość salonów sprzedaży.
Grażyna Pezowicz
Muzeum Regionalne W Radomsku
