Wymiary: 20 x 15,3 cm (6 scen)
Sygnowanie: dwa arkusze sygn. monogramem: AO 1823
Proweniencja
Francja, kolekcja prywatna Marlborough (USA), Bonhams Skinner, aukcja 02.11.2023, poz.15 Stany Zjednoczone, kolekcja Evy Kristiny Ehrenfeucht Berkeley (USA), kolekcja Alfreda i Marii Tarski
Literatura
Michałowski J.M., Karykatury Aleksandra Orłowskiego w Muzeum w Szawlach, „Biuletyn Historii Sztuki” nr 2, 1968, s. 207-216. Husarski W., Karykatura w Polsce, Wydawnictwo Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1926, s. 12-13.
Rysunki, akwarele, gwasze i litografie autorstwa Aleksandra Orłowskiego zapewniły mu miejsce w panteonie najważniejszych polskich twórców pierwszej połowy XIX wieku. W obrębie wyżej wymienionych szczególne miejsce znajduje karykatura, którą artysta z powodzeniem uprawiał od ok. 1812 roku, w tzw. okresie petersburskim (1802-1832).
Karykatura jako gatunek doznał znacznego rozkwitu w XVIII wieku. Subtelne i dowcipne ilustracje do „Myszeidy” Krasickiego w wykonaniu Jana Piotra Norblina a zwłaszcza zaś dosadnie scharakteryzowane typy szlacheckie i postaci ze „Zbioru strojów polskich” tego artysty położyły podwaliny pod karykaturę wytrawnych mistrzów gatunku takich jak Orłowski, Jan Feliks Piwarski i Franciszek Kostrzewski.
Powodzenie satyrycznych wizerunków autorstwa Aleksandra Orłowskiego wynikało z żywiołowego temperamentu, zamiłowania do lapidarnej formy i niepospolitego daru obserwacji jakie cechowały tego malarza i rysownika. Prace na niewielkich kartkach papieru formatu podręcznego szkicownika nie miały charakteru portretowego. Artysta z wprawą wnikliwego podglądacza przelewał na papier podpatrzone scenki, zbliżone nierzadko do sytuacyjnego żartu. Po 1815 roku w twórczości Orłowskiego pojawiły się karykatury o motywach polskich. Opatrzone często zabawnymi tytułami trafnie obrazowały postaci carskich wojskowych czy rodzime typy szlacheckie z ich przywarami i słabostkami. Bohaterami owych rysunków byli najczęściej duchowni, bogaci właściciele ziemscy, mundurowi. Niezależnie od karykaturowanego modela kompozycje te cechuje swobodna i zamaszysta kreska, pełna werwy i komizmu.
Wacław Husarski, historyk sztuki, zauważał, że popularność karykatur Orłowskiego wynikająca z charakterystycznego dla artysty poczucia humoru i zmysłu obserwacyjnego zaowocowała następnie szerokim kręgiem naśladowców jego talentu: „Ten właśnie temperament, do gruntu rodzimy, obok osobistych zalet towarzyskich, gromadzi koło niego wszystkich owych amatorów i półamatorów, których śmiało nazwać można jego szkolą; naśladują go domorośli karykaturzyści, nawet nie znający go osobiście, tylko na podstawie jego tak popularnych prac” (Husarski W., Karykatura w Polsce, Wydawnictwo Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1926, s.13).
Karykatury pozostają bardzo ciekawym przykładem twórczości Aleksandra Orłowskiego, zwłaszcza tego jej wątku, który dokumentował silny związek artysty z krajem ojczystym, jego typami i przeszłością.
