sygn. monogramem wiązanym p. d.: JM;
dwie suche pieczęcie herbowe l. g.;
na odwrocie szkice
Proweniencja:
kolekcja prywatna, Polska
Do pracy dołączony odrębny, ujęty wcześniej w oprawie, opis kompozycji nieznanego autorstwa (ołówkiem).
Praca posiada szkło muzealne.
Rysunek przedstawia szkice pięciu głów postaci, które rozpoznano jako bohaterów obrazu "Bitwa pod Grunwaldem". Są nimi: Jakub Skrabek z Góry - herbu Habdank, Kazmierz V - książę szczeciński, Zyndram z Maszkowic - miecznik krakowski, Konrad VII Biały - książę oleśnicki oraz Mikołaj Skunaczewski - herbu Powała. Kompozycja jest próbą motywu i budowania charakterystyki postaci. Matejko stworzył ogólny zarys głów, wykonując zdecydowane, lekko kładzione linie ołówkiem. Na niewielkim formacie papieru skondensował szkice różnych fizjonomii, co daje wgląd do warsztatu pracy artysty.
Charakterystyczną cechą wyglądu Zyndrama z Maszkowic, ujętego na jednym z najsłynniejszych obrazów Matejki, jest ciemna, gęsta broda. W przeddzień bitwy został mianowany przez króla Jagiełłę dowódcą wojsk polskich, a podczas trwania walk, prowadził do boju chorągiew ziemi krakowskiej. Na rysunku to postać w prawym górnym rogu kompozycji.
Mikołaj Skunaczewski, z wyrazistą siwą brodą, na olejnym obrazie Matejki znajduje się tuż obok wspomnianej wyżej postaci. Po wygranej bitwie, z namaszczenia króla, przekazał wieści o zwycięstwie w Krakowie. Studium jego głowy umieścił artysta u dołu po prawej.
Konrad Biały był sprzymierzeńcem zakonu krzyżackiego. Co ciekawe, po przegranej bitwie i wydostaniu się z niewoli, powrócił do posłuszeństwa królowi polskiemu i wsparł go zbrojnie cztery lata po potyczce pod Grunwaldem. Matejko w swojej słynnej kompozycji przedstawił go z berłem w ręku. Wskazuje nim na Witolda Kiejstustowicza, wielkiego księcia litewskiego. Na omawianej pracy widoczny jest w lewym, dolnym rogu.
Kolejne dwie postaci: Kazmierz V i Jakub Skrabek, zarówno na obrazie, jak i według danych historycznych, bezpośrednio spotkały się na polu walki. W "Bitwie pod Grunwaldem" scena ta wygląda następująco: pierwszy z nich na czarnym koniu pragnie ruszyć z odsieczą Ulrichowi von Jungingenowi, drugi wspomagając się swoim giermkiem, który trzyma za cugle konia księcia szczecińskiego, próbuje nie dopuścić do udzielenia pomocy mistrzowi zakonu. Na rysunku Matejki studia głów tych postaci umieścił artysta u góry po lewej i w środkowej części kompozycji.
Prezentowany szkic to cenny materiał historyczny. Szczególnie godny uwagi kolekcjonersko pozostaje dla miłośników artystycznego rzemiosła twórcy.
