Aleksy Nowakiwski, SOBÓR ŚWIĘTEGO JURA WE LWOWIE

22,1 x 32,0cm - olej, tektura Na odwr. l.g numer odnoszący się wielkości podobrazia (ołówkiem): 22 [.] 32; centralnie pieczęć z numerem: 415; powtórzonym na nalepce powyżej: obok stempel (cyrylicą): SPADKOWA MASA | b.p. Olieksy Nowakiwskogo; poniżej atramentem (cyrylicą): za kuratoriu; niżej 3 nieczytelne podpisy; l.d. plaster z nr. (ołówkiem): 13/2.

Nowakiwski wielokrotnie malował sobór, był nazywany Świętojurskim magiem. Artysta, który przeprowadził się do Lwowa w 1913 roku, zamieszkał u stóp cerkwi wznoszącej się na wzgórzu, przy ul. Mickiewicza 11. Obecnie mieści się tam jego muzeum. Sobór w naturalny sposób stał się dla malarza powtarzalnym motywem impresjonistycznym, jak Dniepr dla Stanisławskiego, czy Kopiec Kościuszki dla Wyspiańskiego. Budynek, z którego Nowakiwski malował widoki cerkwi, w 1907 został kupiony przez metropolitę Andrzeja Szeptyckiego (którego siedzibą był pałac przy soborze św. Jura) od Jana Styki.

W 1908 został podarowany Muzeum Cerkiewnemu we Lwowie. W 1923 Nowakiwski, za namową i przy wsparciu finansowym Szeptyckiego, otworzył w domu szkołę artystyczną, która działała do 1933 roku. Sobór miał znaczenie symboliczne, jako centrum ukraińskości i siedziba metropolity Szeptyckiego. Obrazy, które przedstawiają sobór św. Jura, Nowakiwski nazywał „transfiguracjami“.

Aleksy Nowakiwski (Oleksa Nowakiwskij) – malarz ukraiński; naukę malarstwa rozpoczął w Odessie, gdzie w latach 1888-1892 uczył się pod kierunkiem F.F. Klimenki. Następnie, dzięki mecenatowi rodziny Brzozowskich z Popieluch (majątek w woj. bracławskim), podjął studia w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. Tu kształcił się pod kierunkiem J. Unierzyskiego, L. Wyczółkowskiego, J. Fałata i T. Axentowicza. Związany był także z pracownią malarstwa pejzażowego Jana Stanisławskiego (w 1907 wziął udział w wystawie jego uczniów). Studia ukończył w 1904. W latach 1900-1913 mieszkał w Mogile pod Krakowem skąd wyjeżdżał na plenery w poznańskie i Karpaty. W 1913 przeniósł się do Lwowa, zaproszony przez ks. metropolitę Andrzeja Szeptyckiego, który odtąd był jego mecenasem. Zamieszkał w dawnym domu Jana Styki (obecnie Muzeum O.Nowakiwskiego). W 1923 otworzył w swej pracowni szkołę malarską; corocznie wyjeżdżał z uczniami na plenery w Karpaty, a w 1932 był z nimi we Włoszech. Wiele wystawiał – tak wspólnie z różnymi stowarzyszeniami artystów ukraińskiej, jak i polskich, m.in. w 1911 z grupą „Zero”, w 1912 z Tow. Artystów Polskich „Sztuka”, wielokrotnie w TPSP w Krakowie i TZSP w Warszawie, gdzie w 1932 odbyła się indywidualna wystawa jego prac. W okresie „krakowskim” tworzył głównie pejzaże o żywej kolorystyce i wyrazistej fakturze malarskiej. Po 1913, już we Lwowie malował także portrety, sceny rodzajowe z życia Hucułów, wizerunki bohaterów legend ukraińskich, martwe natury, kwiaty, kompozycje alegoryczne i religijne.