Jan Matejko, KSIĄŻĘ RADZIWIŁŁ RUDOBRODY, 1867

21 x 17,5 cm (w świetle passe-partout)

sygn. p.d.: JM. | 1867 r.p. [monogram wiązany]

l.d.: Xiążę Radziwiłł Rudobrody | magnat polski czasy Batorowskie

Na odwrocie, na tekturowym tzw. „zaplecku“ orzeczenie z potwierdzeniem autentyczności wydane przez dr. Kazimierza Buczkowskiego i dr. Edwarda Łepkowskiego w październiku 1950 roku;

ponadto dwie nalepki domu aukcyjnego w Warszawie.

Mikołaj Radziwiłł „Rudy“ (1512-1584) był synem kasztelana wileńskiego, hetmana wielkiego litewskiego Jerzego Radziwiłła. Znakomity dowódca wojskowy, opiekun Barbary Radziwiłłówny (drugiej małżonki króla Zygmunta Augusta), był zdecydowanym przeciwnikiem unii Litwy z Polską.

Romans i późniejszy potajemny ślub jego siostry Barbary z monarchą Zygmuntem Augustem znacząco wzmocnił pozycję Radziwiłłów w Wielkim Księstwie Litewskim, wywyższając ich ponad pozostałe rody. To zachwianie równowagi spotkało się z ogólnym oburzeniem wśród magnaterii, jednak przyczyniło się do podniesienia pozycji Litwy i przywrócenia Wilnu statusu realnej stolicy. Po bezpotomnej śmierci Barbary, król Zygmunt August, chcąc zapewnić ciągłość unii Polski z Litwą – wbrew sprzeciwom Mikołaja „Rudego“, który dążył do utrzymania względnej niezależności Litwy wobec Korony – doprowadził do podpisania Unii Lubelskiej (1569). Mikołaj Radziwiłł był jednym z nielicznych senatorów litewskich, którzy nie byli sygnatariuszami zawartego porozumienia.

W 1565 roku Mikołaj „Rudy“ został kanclerzem i wojewodą wileńskim, kilkukrotnie sprawował też urząd hetmański. Jego, prawie trzydziestoletnia, kariera wojskowa zaowocowała sukcesami armii litewskiej, w tym wspaniałym zwycięstwem odniesionym w czasie wojny siedmioletniej nad wojskami Iwana IV Groźnego w czasie bitwy pod Czaśnikami.

Stefan Batory również darzył Mikołaja „Rudego“ zaufaniem, a ten stał się jego wiernym sojusznikiem. Jako hetman drugiego króla elekcyjnego Rzeczypospolitej Obojga Narodów, rozbił siły rosyjskie pod Kiesią, a w czasie kolejnych kampanii wojny polsko-moskiewskiej zdobył Połock i Wielkie Łuki.

W roku 1581, mimo podeszłego wieku, uczestniczył u boku monarchy w kampanii wielkołuckiej i oblężeniu Pskowa. Doprowadziwszy do wzrostu znaczenia rodu Radziwiłłów i uczynienia z niego najważniejszego domu magnackiego na Litwie, zakończył swoją karierę wojskową.

Jan Matejko (Kraków 1838 - Kraków 1893) - najwybitniejszy polski malarz historyczny; studia malarskie rozpoczął pod kierunkiem W. Łuszczkiewicza i W. K. Stattlera w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (lata 1852-1858). Następnie uczył się w Akademii monachijskiej u H. Anschütza (1859) i przez dwa miesiące w Akademii wiedeńskiej u C. Rubena (1860). Po studiach mieszkał i pracował w Krakowie. W 1873 objął stanowisko dyrektora tamtejszej Szkoły Sztuk Pięknych, pełniąc tę funkcję aż do śmierci. Dużo podróżował - wielokrotnie wyjeżdżał do Paryża (w latach 1865-1880), Wiednia (1866-1888), w 1872 był w Konstantynopolu, a rok później w Pradze i Budapeszcie, odwiedzał również Włochy (1878-1879 i 1883). Był członkiem licznych akademii i towarzystw artystycznych m.in. Académie des Beaux-Arts (1873) i Instytutu Francuskiego (1874) w Paryżu, berlińskiej Akademii Sztuki (1874), Akademii Rafaelowskiej w Urbino (1878) i Künstlersgenossenschaft w Wiedniu (1888). W 1864 został członkiem Towarzystwa Naukowego w Krakowie, w 1887 otrzymał doktorat filozofii honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był twórcą wielkich i znanych płócien, m.in. Kazania Skargi, Rejtana, Unii Lubelskiej, Batorego pod Pskowem, Bitwy pod Grunwaldem, Hołdu Pruskiego czy Kościuszki pod Racławicami. Malował także portrety i - rzadziej - sceny religijne czy rodzajowe. Ważną rolę w jego twórczości odgrywał rysunek - artysta opracował, m.in. album Ubiory w Polsce od 1200 do 1795 oraz rysunkowy cykl Poczet królów i książąt polskich. W latach 1889-1891, wraz z zespołem uczniów, pracował nad polichromią kościoła Mariackiego w Krakowie. W rodzinnym domu malarza, przy ulicy Floriańskiej w Krakowie od 1898 mieści się poświęcone mu muzeum - Dom Matejki (Oddział MNK).