Kraszewski Józef Ignacy/ Polska w czasie trzech rozbiorów 1772-1799 : studya do historyi ducha i obyczaju/ Warszawa 1902-1903/ Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego Gebethner i Wolff/ oprawa introligatorska w skórę (sygnowana MillaArte)/ s. [4], XVI, 424, [1];[4], 414, [1];[4], 563, [1]/ czarno-białe ilustracje w tekście, rozkładana mapa w tomie pierwszym/ stan bardzo dobry, niewielkie ubytki rogów między s.19-67 w tomie pierwszym.
Współczesna oprawa introligatorska w pełną skórę (sygnowana Milla Arte). Na przedniej okładce każdego z tomów złocona tytulatura, portret autroa oraz adres wydawnictwa. Całość zamknięta kompozycyjnie w secesyjną ramkę. Grzbiety zrobione na wzór wydawniczej oprawy Pugeta. Górne obcięcia kart malowane.
„Polska w czasie trzech rozbiorów 1772–1799. Studya do historyi ducha i obyczaju” autorstwa Józefa Ignacego Kraszewskiego to trzytomowa publikacja, która w niezwykle sugestywny sposób ukazuje obraz Rzeczypospolitej w jej ostatnich dekadach istnienia. Autor nie ogranicza się do przedstawienia wydarzeń politycznych – jego głównym celem jest uchwycenie wewnętrznej kondycji państwa, jego kultury, obyczajów, życia społecznego i moralności. Kraszewski analizuje zarówno przyczyny zewnętrzne rozbiorów – politykę Rosji, Prus i Austrii – jak i czynniki wewnętrzne: osłabienie władzy, degenerację instytucji, upadek ducha obywatelskiego i chaos społeczny.
Szczególne miejsce zajmuje tu opis Sejmu Czteroletniego i uchwalenia Konstytucji 3 Maja – przedstawionych jako momenty nadziei, energii reform i obywatelskiego przebudzenia, ale też wewnętrznych napięć i zdrad. Kraszewski tworzy przy tym barwną panoramę społeczeństwa – od szlachty i dworów magnackich, przez mieszczaństwo, aż po chłopów i duchowieństwo – pokazując ich sposób życia, wierzenia, edukację, stroje, rozrywki i postawy wobec państwa.
Publikacja imponuje bogactwem źródeł, trafnością obserwacji i literacką formą. Jest to dzieło głęboko refleksyjne, łączące historyczną dociekliwość z psychologiczną przenikliwością. Kraszewski pisze nie tylko o przeszłości – stawia pytania o przyszłość narodu i pokazuje, że zrozumienie historii wymaga dotarcia do jej wewnętrznego sensu, nie tylko faktów. To jedna z najpełniejszych prób opisania upadku Rzeczypospolitej jako procesu duchowego, społecznego i politycznego.