J. D. F. Mannsdorf
Acten-Stücke über die aristokratischen Umtriebe der neuesten Zeit unter den Polen
Akta dotyczące arystokratycznych knowań najnowszych czasów wśród Polaków
Lipsk (Leipzig), 1834 r.
Stempel „Księgozbiór Ks. Józefa Niedzieli”
Ksiądz Józef Niedziela ( Zagazowany w Obozie Koncentracyjny Dachau)
Urodził się 12 marca 1888 w Chróścinie (pow. opolski) w rodzinie małorolnego chłopa Antoniego i Franciszki z d. Baron. Jego siostra Paulina Niedziela wstąpiła do boromeuszek, a siostra Łucja Niedziela oraz dwie bratanice, Aniela Niedziela i Magdalena Niedziela, obrały drogę zakonną u jadwiżanek. Po odbyciu nauki w miejscowej szkole podstawowej zaopiekował się nim jego wujek ks. Michał Przywara, proboszcz w Nowej Wsi Książęcej, który przygotował go do szkoły średniej i utwierdził w nim świadomość narodową. W 1902 roku został przyjęty do czwartej klasy gimnazjalnej w Opolu. W sierpniu 1906 roku przeniósł się do Wrocławia i zamieszkał w książęco-biskupim konwikcie, uczęszczając do gimnazjum katolickiego św. Macieja. 27 marca 1908 zdał egzamin maturalny. Jako uczeń gimnazjalny był jednym z pierwszych członków tajnej, polskiej organizacji Zet. Po maturze zapisał się na Wydział Teologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego, ale oprócz teologii studiował również literaturę polską i rosyjską pod przewodnictwem profesorów Abichta i Bernekera. W konwikcie zaś był przewodniczącym podziemnej komórki „Swoi", założonej z inicjatywy Zetu po przymusowej likwidacji Kółka Polskiego.
Po święceniach kapłańskich 22 czerwca 1912 i trzymiesięcznym pobycie w rodzinnej parafii został 20 września 1912 skierowany jako wikary do Brandenburga, a stamtąd 20 czerwca 1913 do parafii św. Jadwigi w Berlinie. 11 grudnia 1915 wrócił na Śląsk, gdzie był najpierw wikarym w Sycowie, a od 14 sierpnia 1916 w Lubecku i od 27 października 1917 w Ujeździe, gdzie w latach wzmożonej walki narodowej i wyborczej zagrożono mu nawet aresztowaniem za zdradę stanu. W tym czasie był też jednym z inspiratorów ukonstytuowania Towarzystwa Oświaty im. św. Jacka. 9 sierpnia 1919 został jako wikary przeniesiony do Bierunia Starego. W okresie powstań i plebiscytu zaangażował się mocno w pracy narodowej i społecznej, a po objęciu części Górnego Śląska przez władze polskie wycofał się z duszpasterstwa i objął kierownictwo Polskiego Czerwonego Krzyża w obrębie województwa śl. W 1929 roku wrócił do duszpasterstwa i 6 czerwca 1929 otrzymał instytucję kanoniczną na parafię w Bielszowicach. Został aresztowany 16 października 1939, ale po dłuższym pobycie w katowickim więzieniu został zwolniony pod warunkiem, że opuści Bielszowice. Wobec tego kuria diecezjalna powierzyła mu 13 grudnia 1939 administrację parafii mysłowickiej. Tutaj trwał na zleconym mu stanowisku mimo ostrzeżeń i próśb, aby uchodził. 30 kwietnia 1940 został powtórnie aresztowany. Po miesięcznym uwięzieniu w Katowicach przewieziono go 16 maja 1940 do Gusen, następnie 8 grudnia do Dachau (nr obozowy 22120), a 18 maja 1942 opuścił obóz wraz z innymi, wytypowanymi do zagazowania. Urzędową datą śmierci przekazaną przez administrację obozu jest 8 lipca 1942.
Oprawa twarda płócienna lekko przybrudzona bez większych uszkodzeń mechanicznych, na stronach widoczny foxing, liczne zakreślenie i nawiasy zapewne prowadzone osobiście przez Księdza Józefa Niedziela, cześć stron posiada zagięte i minimalnie uszkodzone narożniki, stan ogólny dobry -
Stron 198
Format 13/22 cm
