olej, płótno, 81, 8 × 56,5 cm
sygn. i dat. l. g.: [18]96 JMalczewski
Sportretowany to Józef Pakies (1858-1923), budowniczy i architekt związany z Krakowem, projektował m.in. kamienicę Pollerów przy ul. Szpitalnej 32 w Krakowie. W zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie znajduje się fotografia prezentowanego obrazu wykonanego przez Amalie Krieger, która była zaprzyjaźniona z Malczewskim. Informacja dzięki Urszuli Kozakowskiej-Zaucha (kustosz w Dziale Sztuki Nowoczesnej w Muzeum Narodowym w Krakowie).
„Głowa ludzka, wyraz ludzkiej twarzy, staje się nie tylko, jak dawniej, zasadniczym składnikiem, ale dominującym motywem twórczości. Jest tak zarówno w portretach, jak i w innych kompozycjach, gdzie zawsze ze szczególnym naciskiem i mistrzostwem opracowuje Malczewski głowy. Ich ruch, nachylenie, grymas, spojrzenie, to główne środki wypowiedzenia myśli artystycznej.”
A. Heydel, Jacek Malczewski: człowiek i artysta, 1933, s. 156-157.
„W wielowątkowej i symbolicznie niezwykle skomplikowanej twórczości Jacka Malczewskiego pierwszoplanową rolę odgrywał człowiek oraz jego los, jemu też dedykowane były wszystkie niemal kompozycje artysty. Stąd takie bogactwo portretów, których pozostawił setki, podobnie jak dziesiątki autoportretów oraz kryptoportretów, będących specyficznymi studiami psychologicznymi. Sportretował Malczewski cały niemal krakowski parnas intelektualny: literatów, dziennikarzy, aktorów, kolekcjonerów, artystów, a także wiele osobistości urzędowych, lekarzy, przyjaciół. Oczywiście malował też portrety na zamówienie, lecz zdecydowanie największą wartość artystyczną oraz psychologiczną mają wizerunki osób, z którymi był zaprzyjaźniony.”
S. Krzysztofowicz-Kozakowska, Jacek Malczewski. Życie i twórczość. [b.m.] 2015, s. 55.
„To w portretach właśnie najpełniej pokazana jest niezwykła osobowość i wyobraźnia artysty. Malczewski najczęściej przedstawiał modela w popiersiu lub półpostaci, zbliżonego do pierwszego planu. Wiernie oddawał wygląd zewnętrzny, trafnie określał charakterystyczne cechy, rysy twarzy, gesty modela. Twarze różnych osób, choć bardzo indywidualne, cechuje w jego obrazach charakterystyczne zamyślenie, jakieś zapatrzenie w siebie, zasłuchanie we własne myśli, zadziwienie otaczającym światem”.
Z. K. Posiadała, Jacek i Rafał Malczewscy, Radom 2014, s. 19.
