Jan CHEŁMIŃSKI (1851-1925), Dwór pański w podróży za czasów Augusta III, 1880

olej, płótno; 75.5 x 120 cm;
sygn., dat. i opisany p. d.: Jan Chełminski 1880 München.

Jan Chełmiński naukę malarstwa rozpoczął u Juliusza Kossaka, kontynuował w warszawskiej Klasie Rysunkowej u Wojciecha Gersona, by ostatecznie, podobnie jak liczne grono polskich malarzy, studiować w monachijskiej akademii oraz prywatnych pracowniach Józefa Brandta i batalisty Franza Adama. Po ukończeniu studiów pozostał w Monachium, a następnie wyjechał do Londynu, Paryża, Petersburga, by ostatecznie osiąść w Nowym Jorku. Artysta był znawcą i kolekcjonerem umundurowania i uzbrojenia. Podobnie jak monachijska pracownia Józefa Brandta obfitowała w przedmioty związane ze studiami hipologii, pracownia Jana Chełmińskiego pełna była panoplii. Artystów wiązało zamiłowanie do scen historycznych. Chełmińskiego interesowały szczególnie te związane z okresem napoleońskim. Kolejnym tematem podejmowanym przez malarza były sceny w kostiumach historycznych, co łączy jego malarstwo na przykład z twórczością Maksymiliana Gierymskiego. Jan Chełmiński podobnie jak jego nauczyciel Juliusz Kossak, malował również przejażdżki, spacery i portrety konne, sceny z polowań. Ta krótka charakterystyka środowiska monachijskiego wybitnych polski malarzy pozwala uznać oferowane płótno „Dwór pański w podróży za czasów Augusta III” za wyjątkowe. Jan Chełmiński namalował kompozycję krótko po studiach. Już w roku jej powstania 1880 została zaprezentowana w Akademii Berlińskiej [jako: Dwór pański w podróży za czasów Augusta III Saskiego (Herrschaften auf Reisen zur Zeit August III. von Sachsen]* i w 1881 roku zreprodukowana w formie drzeworytu w czasopiśmie „Kłosy” [1881, nr 857, (1 grudnia), s. 348]. Od tego czasu dzieło znajdowało się w bawarskiej kolekcji. W 2008 roku płótno zostało wystawione na aukcji, gdzie w opisie został ujęty przekaz spadkobierców dotyczący tematyki obrazu – a mianowicie, że obraz przedstawia przejazd przez Polskę do Petersburga młodej Zofii - księżniczki Anhalt-Zerbst, a późniejszej carycy Katarzyny II, gdzie w 1745 roku miała poślubić przyszłego cara Piotra III*. Jan Chełmiński większość życia spędził poza granicami Polski, a jego kompozycje rozsiane są od Niemiec, przez Anglię (gdzie artysta uzyskał brytyjskie obywatelstwo i zmienił zapis nazwiska) po Stany Zjednoczone, dlatego jego płótna są niezwykle rzadkie na rodzimym rynku aukcyjnym.
(* źródło: https://sztuka.agraart.pl/licytacja/188/11515)