WUJEK JAKUB (Stojałowski Stanisław), Nowy testament, Święty Mateusz [1872 rok, oprawa skóra]

Wujek Jakub (Stojałowski Stanisław), Nowy testament, Święty Mateusz, Drukarnia „Czasu”, Kraków 1872. 16x10,5 cm. [40], s. 176, oprawa twarda, introligatorska (współczesna) skóra, tytuł i rok wydania tłoczone i złocone, pieczątka wyłączono ze zbiorów biblioteki...na stronie tytułowej, stylowy ex libris na 3 stronie okładki. Język polski

Jeden z prawdziwych Białych Kruków. Unikalny tomik zawierający tekst Ewangelii Św. Mateusza w tłumaczeniu Jakuba Wujka opracowany i obdarzony komentarzami przez ks. Stanisława Stojałowskiego (1845-1911).  To właśnie osoba opracowująca decyduje o niepowtarzalnym charakterze wydania. Ksiądz Stojałowski był polskim duchownym, politykiem (m.in. posłował do sejmu galicyjskiego oraz parlamentu austriackiego) podejrzewanym o sympatie socjalistyczne (obłożony był na rok ekskomuniką w 1896 roku). Na początku lat 70-tych XIX wieku zaangażował się w ruch dążący do pewnego uwspółcześnienia tekstu Pisma Świętego opartego na tłumaczeniu Wujka z 1599 roku (a traktowanego w tamtych czasach przez Kościół Katolicki w Polsce jako niepodważalny i niezmienialny). Zdecydował się na wydanie tekstu Nowego Testamentu z drobnymi zmianami dotyczącymi głównie dodania nowego komentarza (odpowiadającego potrzebom czasu). Uzyskał na to i środki i zgodę zwierzchności. W 1872 ukazała się oferowana tu Ewangelia św. Mateusza. Niestety, analiza wydania (a zwłaszcza pobrzmiewających ideami socjalistycznymi komentarzy), doprowadziła władze duchowne do wydania nakazu zniszczenia całego nakładu. Nie wiadomo w jakim zakresie nakaz ten został zrealizowany. Obecna literatura tematu mówi albo o ocaleniu kilku egzemplarzy (Wł. Smereka, Początki i rozwój ruchu biblijnego w Polsce, Ruch biblijny i liturgiczny, Nr 2, Rok XI, Kraków 1958, s.85) albo nawet o  całkowitym zniszczeniu nakładu – co jak widać nie okazało się prawdą (por. R. Pietkiewicz, Biblia Polonorum t. V, Poznań 2015, s. 76). Obecnie posiadaniem egzemplarza w zbiorach publicznych szczyci się tylko Biblioteka Jagiellońska i Biblioteka Naukowa księży Jezuitów (H. Pietras, Życie Duchowe, Zima 61/2010). Oferowany egzemplarz (co można stwierdzić po nieaktualnych pieczęciach własnościowych) przetrwał jakiś czas w Bibliotece Kapucynów w Sędziszowie. Warto zauważyć, że historia niszczenia tego wydania (częściowego) Pisma Świętego przypomina historię słynnej Biblii Radziwiłłowskiej z 1563 roku, której też zdecydowaną większość egzemplarzy miano spalić niedługo po wydrukowaniu. Stan stron pozycji bardzo dobry. Co ciekawe, widać niekiedy nierówność w długościach kartek, co świadczy o tym, że egzemplarz był dostarczony jako niedocięty. Oprawa skórzana nowa ze zwięzami oraz tłoczonym napisem.