Jan Dobkowski, MAGICZNY DOTYK PRZEZNACZENIA, 1971

91,5 x 63,5cm - olej, płótno

sygn. na odwr. na płótnie p.d.: Jan Dobkowski | „Magiczny dotyk przeznaczenia“ 1971 | olej 64 cm x 91 cm | zam. [adres]

 

Energetyzujące śmiałym kontrastem, jawnie erotyczne obrazy czerwono-zielone są znakiem rozpoznawczym malarstwa Jana Dobkowskiego. Ich koncepcja narodziła się u samego progu jego długiej kariery artystycznej, w ramach działalności studenckiego duetu NEO-NEO-NEO, który założył razem z Jerzym Ryszardem Zielińskim w 1967 roku. Powstanie grupy motywował sprzeciw wobec przestarzałego modelu nauczania w duchu koloryzmu, jaki panował wówczas w warszawskiej ASP. Nowatorska, syntetyzująca estetyka zaproponowana przez zbuntowanych uczniów Jana Cybisa, polegała na zapełnianiu płócien płaskimi i czysto zestawianymi połaciami koloru obrysowanymi precyzyjną, secesyjną linią na kształt dekoracyjnie wykrojonych planszy. Według Andy Rottenberg, te wesołe, nieco psychodeliczne obrazy, współgrające z rozpowszechnioną wówczas hippisowską subkulturą, były jedyną polską wersją pop-artu, jeśli nie brać pod uwagę jego ludowej wersji zaproponowanej przez Hasiora (A. Rottenberg, Sztuka w Polsce 1945-2005, Warszawa 2005, s. 189). Z filozofii „dzieci kwiatów“ artysta przejął przede wszystkim ideę zbliżenia do natury i idącego za tym wyzwolenia seksualności. To one w dużej mierze zadecydowały o zawężeniu palety barwnej do zestawienia witalnej i dającej życie zieleni z żywiołową, zmysłową czerwienią. Ukazane na zielonych tłach czerwone sylwety męskich i kobiecych postaci przenikały się w fantazyjnych układach, a ich atrybuty płci – karykaturalnie rozrośnięte lub multiplikowane – płynnie zmieniały formy w dojrzałe owoce, czy roślinne pędy. Dla Dobkowskiego związek natury i intymności był oczywisty. W wypowiedzi udzielonej „Przeglądowi Powszechnemu“ w czerwcu 1986 roku wyznał: Natura daje nam uczucie, że istniejemy. Sądziłem, że w naturalności jest złoże, które może uczynić moją sztukę żywą. Dlatego w obrazach starałem się pokazać przede wszystkim człowieka. Człowieka obnażonego, bez atrybutów kultury czy cywilizacji: kobietę i mężczyznę w ich odwiecznych gestach. Poprzez erotykę pragnąłem ukazać, jak silnie człowiek pożąda natury i że jest ona dobra. Dwubarwne płótna – niczym malarskie stopklatki – są zapisami wzajemnych relacji i sytuacji, jakie mogą się wydarzyć między kochankami. To niezliczone wariacje na temat czułego uścisku, zmysłowego pocałunku, seksualnego aktu, a także burzliwej walki pozostających w odwiecznej opozycji pierwiastków. Prezentowany w katalogu Magiczny dotyk przeznaczenia doskonale wpisuje się w tę uniwersalną, opowiadaną syntezą koloru i znaku, historię o miłości i „pannaturze“. Powstał w 1971 roku, krótko po zamknięciu grupy NEO-NEO-NEO (do 1970). Był to szczytowy czas popularności „Dobsona“, który do 1972 roku pozostał wierny stylistyce – cieszącej się wielkim uznaniem krytyki w kraju i za granicą – czerwono-zielonej serii. Doświadczenia tego wczesnego okresu wytyczyły szlak jego kolejnym twórczym poszukiwaniom. Po latach, w rozmowie z Elżbietą Dzikowską stwierdził: To był początek mojego ja, mojego samookreślenia.

 

♣ do wylicytowanej ceny oprócz innych kosztów zostanie doliczona opłata wynikająca z prawa twórcy i jego spadkobierców do otrzymania wynagrodzenia zgodnie z Ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku - o prawie autorskim i prawach pokrewnych (droit de suite).

Jan Dobkowski (Łomża 1942, mieszka w Warszawie) studiował w latach 1962-1968 na Wydziale Malarstwa warszawskiej ASP pod kierunkiem prof. Juliusza Studnickiego i Jana Cybisa. Będąc jeszcze na studiach, w 1966, utworzył duet artystyczny, w którym jego partnerem był Jerzy (Jurry) Zieliński. Ich pierwsza wspólna wystawa pn. Neo-Neo-Neo odbyła się w Warszawie w 1967. Wystawiali wspólnie do 1970. W 1968 powstały pierwsze zielono-czerwone obrazy Dobkowskiego (używającego w tym czasie pseudonimu Dobson). W pracach tych, operujących giętkimi, falistymi liniami, w których upatrywano wpływów secesji, artysta używał sposobów rodem z op-artu dla wywołania złudzeń optycznych (wirowanie, mżenie, pozorny ruch form). Równolegle z obrazami tworzył też formy z płyt i folii do montowania w przestrzeni. Złoty medal na Sympozjum Złotego Grona w Zielonej Górze w 1971 i blisko roczny pobyt w USA na stypendium Fundacji Kościuszkowskiej w 1972 to kolejne etapy pełnej sukcesów kariery malarza. Wyraźną zmianę nastroju i wymowy jego prac przyniosły wydarzenia 1980-1981 roku, zwłaszcza wprowadzenie stanu wojennego. Monochromatyczne, ciemne płótna znaczył wtedy nikłymi, wiotkimi liniami rysunku. Najczęstszym motywem były patriotyczne i religijne symbole, dopowiadane tytułami nawiązującymi do realiów czasu. Kolejna radykalna zmiana nastąpiła ok. 1990. Symbolicznym zwiastunem nowego okresu stał się olbrzymi, radosny, eksplodujący bogactwem barw, kształtów i ruchu obraz ...a życie sobie płynie... (394 x 588 cm) z 1990-1991. Podobne cechy formalne charakteryzują twórczość artysty w całej dekadzie lat 90. Równolegle z malarstwem Dobkowski pracuje nad rysunkiem, będącym bardzo ważnym dopełnieniem jego twórczości.