Franciszek Żmurko, PORTRET KOBIETY

54,8 x 84,7cm - olej, płótno

sygn. l.d.: Fr Żmurko

Na odwrocie na górnej listwie krosna nalepka składu farb i przyborów artystyczno-malarskich Juliana Burofa w Warszawie; na lewej listwie krosna fragment nalepki Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Królestwie Polskiem; na prawej listwie krosna numery (ołówkiem) odnoszące się zapewne do wielkości podobrazia; ponadto na płótnie nalepka z pieczęcią wydziału zabytków na Nowym Świecie 45; poniżej numer (tuszem): No 29-.

 

Prezentowane dzieło ukazuje ponętną, piękną kobietę z długim naszyjnikiem na nagim dekolcie i ramionami spowitymi delikatnym, zwiewnym szalem. Mimo iż artysta ukazuje modelkę w ujęciu powyżej piersi, to obraz emanuje aurą zmysłowości. Wąski kadr i stonowana kolorystyka sprawiają, że jest to kameralny wizerunek. Natomiast upozowanie i głęboki dekolt modelki nadają mu erotyczny podtekst, tak charakterystyczne dla twórczości artysty.

 

Na pośmiertnej wystawie, zorganizowanej w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w 1911 roku, zaprezentowano 150 dzieł Franciszka Żmurki. Niestety, stan zachowania nalepki TZSP oraz lakoniczne, powtarzające się wielokrotnie tytuły podane w Sprawozdaniu TZSP za rok 1911 (Główka, Głowa kobieca, czy Studium) nie pozwalają na jednoznaczne zidentyfikowanie obrazu.

W „Tygodniku Ilustrowanym“ (z 1911 roku, nr 18, s. 345) Henryk Piątkowski oddał cześć zmarłemu artyście, podsumowując jego twórczość prezentowaną na wystawie pośmiertnej. Piątkowski pisał: ... A dusza to była dziwnie podatna do marzeń, do fantastycznych wizyi, a ręka to była dziwnie posłuszna woli artysty, subtelna ręka znakomitego wirtuoza. Poświęciwszy się idei kobiecości, w plastycznym jej wyrazie doszedł on do mistrzostwa. Ostatnia faza rozwoju indywidualności Żmurki stawia go na wyżynach rzeczywistej poezyi. Wyraz namiętności, podniety zmysłowej, szału nawet, ustępuje stopniowo miejsca zadumie, wewnętrznemu skupieniu, tęsknocie. [...] Żmurko pozostanie zwierciadłem duszy niewieściej, której zbadaniu poświęcił swe życie.

 

Obraz reprodukowany w:

– W. Prokesch, Współczesne Malarstwo Polskie Z. I, Franciszek Żmurko, Kraków 1911, tabl. kolorowa, nlb.

Franciszek Żmurko (Lwów 1859 - Warszawa 1910) naukę rysunku i malarstwa rozpoczął we Lwowie, a następnie kształcił się u Jana Matejki w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych oraz w Wiedniu, w Rzymie, a od 1876 do 1880 w Akademii monachijskiej, m.in. pod kierunkiem Aleksandra Wagnera. Odznaczany medalami uczestnik wielu wystaw (m.in. złoty medal za obraz Kleopatra; 1879), cieszył się uznaniem krytyki i powodzeniem u publiczności. Był członkiem monachijskiego Kunstvereinu. Malował przede wszystkim, utrzymane w konwencji akademickiej, kompozycje o tematach antycznych, historycznych, orientalnych czy symbolicznych, w których warstwa anegdotyczna stwarzała okazję do przedstawiania aktów kobiecych (Śmierć Messaliny, Z rozkazu padyszacha, Przeszłość grzesznika). Był także portrecistą, autorem licznych, bardzo popularnych „główek” oraz aktów (Hetera, W upojeniu).