Antoni Kurzawa (1842–1898)
„Taniec polski”
Terakota, wys. 36 cm
Polska, koniec XIX wieku
Znakomita rzeźba autorstwa Antoniego Kurzawy – wybitnego przedstawiciela polskiego realizmu rzeźbiarskiego drugiej połowy XIX wieku. Prezentowana figura należy do znanego cyklu artysty pt. Taniec polski, który stanowi hołd dla ludowej tradycji i narodowego ducha epoki zaborów.
Uchwycony w żywym ruchu taneczny duet ukazuje parę wiejskich tancerzy w dynamicznej, niemal teatralnej pozie. Artysta z niezwykłym wyczuciem modeluje miękkie fałdy ubrań, energię gestu i ekspresję twarzy, osiągając efekt głębokiego realizmu i emocjonalnego zaangażowania. Postaci wykonane zostały w terakocie z typowym dla Kurzawy mistrzostwem, łączącym rzemieślniczą precyzję z subtelną wrażliwością na temat narodowy.
Dzieło to jest nie tylko przykładem wybitnej techniki rzeźbiarskiej, ale również nośnikiem silnych treści symbolicznych – afirmacją polskiej tożsamości kulturowej w okresie jej zagrożenia. Figury Kurzawy, osadzone w realiach wsi, były wyrazem oporu wobec wynaradawiania, stając się materialnym zapisem etosu i tradycji.
------------
Antoni Kurzawa (1842–1898) był wybitnym polskim rzeźbiarzem, którego twórczość łączyła ekspresję z głębokim symbolizmem. Urodzony w Turzy, dzięki wsparciu Mieczysława Weryhy Darowskiego, podjął studia w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie kształcił się pod okiem Henryka Kossowskiego i Władysława Łuszczkiewicza. Dalsze nauki pobierał w Wiedniu i Paryżu, co znacząco wpłynęło na rozwój jego stylu artystycznego.
Kurzawa zasłynął z rzeźb o tematyce religijnej, mitologicznej i rodzajowej, takich jak „Chrystus i Magdalena” (1864), „Walka Samsona z lwem” (1865), „Pocałunek Judasza” (1867), „Geniusz zrywający pęta” (1874), „Wawel i Wisła” (1878), „Oberek” (1881), „Polonez” (1888) oraz „Siewca” (1896). Jego dzieła charakteryzują się dynamiczną formą i głębokim wyrazem emocjonalnym.
Jednym z najbardziej znanych epizodów w jego karierze było stworzenie rzeźby „Mickiewicz budzący geniusza poezji” (1889), która zdobyła III miejsce w konkursie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Rozczarowany wynikiem, Kurzawa w akcie desperacji zniszczył własne dzieło podczas wystawy.
Pod koniec życia, zmagając się z chorobami i niedostatkiem, zamieszkał w Zakładzie im. Helclów w Krakowie, gdzie zmarł w 1898 roku. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim, a jego grób zdobi rzeźba „Geniusz zrywający pęta”, będąca jednym z jego najbardziej symbolicznych dzieł.
Twórczość Antoniego Kurzawy pozostaje świadectwem jego talentu i pasji, a jego dzieła są cenione zarówno przez kolekcjonerów, jak i historyków sztuki.
