Menażerya zwierząt, z roku 1846. "Hej Panowie! piękne Panie! | Mam zwierzęta, patrzcie na nie | Wszystko dzikie, co do słowa | Menażerya całkiem nowa. […}. [Lwów, 1848]. Druk anonimowy, podpisany inicjałami T. G.

Menażerya zwierząt, z roku 1846. "Hej Panowie! piękne Panie! | Mam zwierzęta, patrzcie na nie | Wszystko dzikie, co do słowa | Menażerya całkiem nowa. […}. [Lwów, 1848]. Druk anonimowy, podpisany inicjałami T. G.

S. [4], il. Wys.: 24,5 cm. Druk na cienkim papierze o kolorze zielonym. Wierszowanym tekstom z opisami przedstawionych postaci towarzyszą przedstawienia wykonane w technice drzeworytu. Egzemplarz ze zbiorów Edmunda Pozdrowskiego (ekslibris) oraz Lecha Kokocińskiego.

Oprawa kart. wtórna. Druk podklejony do okładki na tylnej karcie, taśmą. Ślady po złożeniu, zagięcia marginesów.

Estr XIX t. 2 s. 2. W zbiorach Biblioteki Narodowej dostępny egzemplarz odbity na innym, białym papierze.

Słynny, anonimowo wydany druk satyryczny z przedstawieniem najważniejszych postaci związanych tzw. rabacją galicyjską w 1846 roku, czyli krótkotrwałym, radykalnym ruchem chłopskim, powstałym głównie w wyniku podżegań rządu i urzędników austriackich. Podczas rabacji wymordowano ponad 3 tysiące obywateli polskich pochodzenia szlacheckiego oraz zniszczono i splądrowano wielu dworów i posiadłości na terenie Małopolski. Wydarzenie to odbiło się szerokim echem w polskich dziejach i w literaturze ("Chorał" Kornela Ujejskiego, "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego czy "Turoń" Stefana Żeromskiego"), a także w Europie.

Druk rozpoczyna się od zwrotu do czytelnika, w którym poeta zapowiada, że oprowadzi go po swoistej "menażerii" zwierząt.

"Hej Panowie! piękne Panie! | Mam zwierzęta, patrzcie na nie, | Wszystko dzikie, co do słowa | Menażerya całkiem nowa. | Jest hyena, tygrys wściekły, | Wilk rozżarty krwią zaciekły. | I lis także z jedném okiem; | Lampart dziki, co potokiem | Lał krew braci, morskie - psisko, Hultaj wielki. - Widowisko | Będzie ładne i ciekawe, | Wspomni dzieje, chociaż łzawe!"

Wierszowanemu tekstowi towarzyszą przedstawienia opisywanych postaci z głowami zwierząt, wykonane w drzeworycie.


Opisani zostali m.in. książe Klemens Metternich (1773-1859) – austriacki książę, polityk i dyplomata, wieloletni minister spraw zagranicznych (1809–1848) i kanclerz Austrii (1821–1848). Fragm.: "Tutaj widać Metternicha, | Co narobił tyle licha | Nam Polakom - dwa lat temu | Rzeź Tarnowską, my to jemu | Bracia winni; chwalmy Boga, | Że ukarał tego wroga"

Ludwig August von Benedek (1804-1881) – generał artylerii cesarskiej i królewskiej Armii, dowódca oddziałów austriackich, które - przy wsparciu okolicznych chłopów - stłumiły powstanie krakowskie w niewielkiej bitwie pod Gdowem. Za ten czyn został później odznaczony krzyżem rycerskim orderu Leopola i mianowany pułkownikiem. Poeta tak scharakteryzował ówczesne działania gen. Benedeka:

„Pieniądzami | Płacił chłopom, że kosami | Swoich braci mordowali, | I jak zbójcy rabowali”.

Franz Freiherr Krieg von Hochfelden (1776-1856) – gubernator Galicji, honorowy obywatel Lwowa. Według części badaczy był pomysłodawcą wykorzystania galicyjskich chłopów do stłumienia szlacheckiego powstania w 1846 roku.

Joseph Breinl von Wallerstern (1800-1869) - urzędnik austriacki, od 1835 starosta w Tarnowie. W 1846 roku – by zapobiec wybuchowi powstania niepodległościowego - prowokacyjnie wykorzystał antyszlachecki ruch chłopski w Tarnowskiem i skierował go przeciw ziemiaństwu. Uznaje się go za jednego z głównych winowajców rzezi galicyjskiej - dość wspomnieć, iż w Tarnowie podczas rabacji urząd płacił chłopom 10 florenów za zabitego szlachcica, a za pojmowanego - 5 florenów.

Leopold Sacher-Masoch (1797-1874) - austriacki urzędnik państwowy, dyrektor policji we Lwowie w latach (1831-1847), kolekcjoner.

Jakub Szela (1787-1860) - przywódca chłopów podczas tzw. rabacji galicyjskiej 1846 roku, zasłynął z okrutności i bezwzględności w mordowaniu szlachty podczas rzezi galicyjskiej.


Oferowany egzemplarz został opisany przez dr hab. prof. Grzegorza Niecia w artykule pt. "Lwowiana w kolekcji Lecha Kokocińskiego - warszawskiego bibliofila i kolekcjonera" z 2009 roku [Nieć G., Lwowiana w kolekcji Lecha Kokocińskiego - warszawskiego bibliofila i kolekcjonera [w:] Kraków - Lwów: książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku. T. 9 / red. Halina Kosętka, Barbara Góra, Ewa Wójcik. - Kraków, 2009]