Jan Styka (1858 Lwów - 1925 Rzym), Scena pojmania

ołówek, papier, wym. 23,5 × 30,5 cm
w świetle passe-partout
na odwrocie szkic
Proweniencja:
Kolekcja rodziny Paula Schlockoffa.
Kolekcja prywatna, Polska

Zamieszczona w katalogu praca mogła być szkicem do
monumentalnej „Polonii” (o wymiarach 3 x 6 metrów). Namalował
ją w 100-rocznicę Konstytucji 3 Maja, we Lwowie.
Jak określono – był to „malowany poemat narodowy”. Obraz
był alegorią historii Polski o bogatej patriotyczno-religijnej
tematyce. Artysta umieścił na niej wiele postaci – m.in. postać
Tadeusza Kościuszko, Kazimierza Puławski, Józefa Poniatowski,
Tadeusza Rejtana czy księdza Marka. Samo malowidło
zostało entuzjastycznie przyjęte przez publiczność. Słowami
Aleksandra Małaczyńskiego: „ [..] Polonia, jak żaden inny
obraz rozeszła się następnie w setkach tysięcy egzemplarzy
wśród Polaków wszystkich trzech zaborów oraz w Ameryce,
a znalazła się niemal w każdym polskim domu”.
Zarówno w prezentowanym szkicu jak i w monumentalnym
dziele pojawia się charakterystyczny dla Jana Styki zabieg łączenia
motywów chrześcijańskich i historycznych. Szczególnie
widoczna w szkicu postać pojmanego Chrystusa i pojmanych
żołnierzy utożsamia męczeństwo Jezusa i żołnierzy. Ból, niewola
a nawet śmierć w walce o słuszny cel – o niepodległość
ojczyzny – o wolną Polskę!
Rysunek pochodzi ze spuścizny około 100 rysunków, zachowanych
w kolekcji Paula Schlockoffa – najbliższego przyjaciela
Adama Styki (syna Jana Styki). Po emigracji do Stanów Zjednoczonych
pod koniec lat 40. Adam Styka powierzył Paulowi
zarządzanie swoimi paryskimi sprawami, sprzedaż różnych
obrazów a także sprzedaż swojego mieszkania przy Place
Pigalle 5. Opowiadał mu również o swoim codziennym życiu
i członkach swojej rodziny. Owocem tej przyjaźni są zachowane
rysunki i obrazy zarówno Jana Styki jak i jego synów, a także
bogata korespondencja zarówno pomiędzy Paulem Schlockoffem
i Adamem, jak również Wandą i Doris Styką (żona
Tadé). Z około sześćdziesięciu listów dowiadujemy się wielu
szczegółów. Adam Styka pisał do Paula o pobycie w Arizonie
w 1948 r., który zmienił jego twórczość malarską. Jak pisał
w listach: „przez 2 miesiące byłem z żoną w Arizonie, gdzie
sporo malowałem, zachwycony jestem tamtejszym światłem,
pejzażem a specjalnie kowbojami z końmi. Tak, że chwilowo
z dala będąc od Afryki, można powiedzieć, że przerzuciłem
się na tematy amerykańskie”. Inne listy wspominają o śmierci
matki (żony Jana Styki), potencjalnej sprzedaży obrazu Tadé
Styki do Luwru, czy o budowie Sali Ukrzyżowania w Kalifornii,
w której ma się znaleźć monumentalny obraz Jana Styki.