高級搜索 高級搜索

Mieszko III Stary (1138-1202), Gniezno?, brakteat hebrajski, dwie postacie i napis Mszk (Mieszko) - WIELKA RZADKOŚĆ

XF+
add 您的筆記 
拍品說明
等級狀況: XF+
參考: Kopicki 91 (R5); Frynas P.9.21 (Rare); Garbaczewski 105

Wielkiej rzadkości, spektakularny brakteat, wyróżniający się fascynującą ikonografią na tle całego europejskiego mennictwa, na którym doszukiwać się można współistniejących ze sobą dwóch poziomów: rzeczywistego i historycznego (biblijnego).

Marian Gumowski uważał że wyobrażenie stemplowe na monecie przedstawia dwóch siedzących książąt, wspólnie trzymających tarczę.
Byli to albo Mieszko Stary z bratem Kazimierzem Sprawiedliwym (który jako senior przedstawiony jest z mieczem i tarczą), albo Mieszko Stary z synem Odonem (którzy wspólnie władają Wielkopolską). Marian Gumowski skłaniał się jednak ku pierwszej wersji, widząc zgodę pomiędzy nowym seniorem Kazimierzem II Sprawiedliwym, a powracającym z wygnania byłym seniorem Mieszkiem III Starym.
Podobne zdanie wyraził
Jerzy Piniński identyfikując na monecie postacie Kazimierza Sprawiedliwego i Mieszka Starego, uważając że "zapewne z początku Mieszko starał się wykazać lojalność w stosunku do seniora, który zresztą nie przeciwstawił się jego powrotowi na tron wielkopolski".
W kwestii interpretacji wypowiedziała się także
Dobrochna Gorlińska, która okrągły przedmiot pomiędzy postaciami zidentyfikowała jako jabłko królewskie, a wizerunek na monecie łączy z chęcią porozumienia się Mieszka Starego z Kazimierzem Sprawiedliwym "przy jednoczesnym sprzeciwie poddania się władzy nowego seniora".

Witold Garbczewski biorąc pod uwagę układ postaci oraz trzymane przez nie atrybuty szuka rozwiązań także w kręgu ikonografii żydowskiej. Wysuwa tezę, że rytownik zaprezentował nam na stemplu starotestamentowy epizod z 1.Księgi Samuela (1 Sm 21,2-10), w której "kapłan Achimelek wręcza Dawidowi, późniejszemu królowi Izraela, chleb pokładny (święty) oraz miecz Goliata, na znak uznania go prawowitym monarchą, wbrew aktualnie urzędującemu (złemu) władcy".
Poprzez analogię pojawia się ostrożny domysł, że przedstawiono tutaj Mieszka III Starego jako Nowego Dawida (o czym świadczy wypisane za jego plecami hebrajskimi literami imię Mszk - Mieszko), a kapłan Achimelek występuje jako reprezentant narodu żydowskiego. Z postacią Saula (ówczesny król), na monecie nieobecnego, identyfikować powinniśmy natomiast aktualnie panującego władcę, Kazimierza Sprawiedliwego. Być może mamy tutaj aluzję do zamachu na zasadę pryncypatu, uświęconą wolą zmarłego ojca Bolesława Krzywoustego, który spowodował odwrócenie się Boga - w mniemaniu twórców stempla - od aktualnie panującego władcy (Kazimierza) i obdarzenie sakralną mocą konstytuującą prawomocne panowanie wygnanego księcia wielkopolskiego (Mieszka).

Analogię do przedstawionej na monecie sceny w sztuce polskiej znaleźć możemy na jednym, mniej więcej współczesnym monecie, zabytku datowanym na koniec XIIw. tzw. kielichu z Trzemeszna, gdzie przedstawiona została scena jak kapłan Achimelek przekazuje Dawidowi chleb święty i miecz Goliata. Zdaniem Michała Walickiego analiza ikonograficzna programu kielicha daje asumpt do przypuszczeń, że program ten stanowi "symboliczną aluzję do rządów Mieszka Starego i historii jego życia". Piotr Skubiszewski skomentował to przedstawienie jako "zapowiedź harmonijnej współpracy pomiędzy prawym księciem a sprawiedliwym kapłanem, pośród zawirowań wywołanych przez niegodziwego władcę". Symbolika taka bardzo dobrze odpowiadała sytuacji, w jakiej znalazł się Mieszko po powrocie do Wielkopolski. Jasno określała też postawę Żydów wobec powracającego z wygnania (być może dzięki ich finansowej pomocy) Piastowicza. 

To właśnie m.in. ten typ monety został zilustrowany na okładce "Świat Brakteatów, średniowiecze w zwierciadle monet" Witolda Garbczewskiego, a obszerny artykuł na temat tego numizmatu można przeczytać w "Ikonografii monet piastowskich" tego samego autora, w dziale "Władca jako starotestamentowy bohater. Nowy Dawid."   

Wybitna rzadkość prezentowanego waloru potwierdza kwerenda, którą przeprowadziliśmy w krajowych archiwach numizmatycznych.
Na przestrzeni ponad 30 lat ten typ monety pojawił się ledwie dwa razy: w roku 1997 w WCN (odmiana z napisem Mszk), a także w roku 2020 u MARCINIAKA (ale odmiana bez napisu), kiedy to sprzedawana była wybitna kolekcja średniowiecza - cena końcowa 29.900zł!

Efektowna pozycja, wyróżniająca się rozmiarem, na tle większości polskich brakteatów.
Piękny połysk menniczy, delikatna patyna,
płytsze bicie po lewej stronie, delikatnie zawinięty blacha po prawej.
Do najznakomitszych kolekcji - NIEPOWTARZALNY NUMIZMAT. 

awers: dwie półpostacie z profilu zwrócone do siebie, trzymające wspólny okrągły przedmiot (jabłko?), postać prawa trzyma dodatkowo przed sobą miecz, a za jej plecami napis hebrajski Mszk (Mieszko)

拍賣
19 Aukcja
gavel
日期
07 九月 2024 CEST/Warsaw
date_range
起始價
1 190 EUR
等級狀況
XF+
售價
2 429 EUR
出價過高
204%
查看次數: 91 | 收藏: 7
拍賣

Rzeszowski Dom Aukcyjny

19 Aukcja
日期
07 九月 2024 CEST/Warsaw
競價過程

所有物品將被競價拍賣

拍賣費
20.00%
競價幅度
  1
  > 5
  100
  > 10
  200
  > 20
  500
  > 50
  1 000
  > 100
  5 000
  > 500
  10 000
  > 1 000
  20 000
  > 2 000
  50 000
  > 5 000
  100 000
  > 10 000
 
規章
關於拍賣
FAQ
關於賣家
Rzeszowski Dom Aukcyjny
聯繫方式
Rzeszowski Dom Aukcyjny
room
ul. 3 Maja 13
35-030 Rzeszów
phone
+48727597599
付款
銀行轉帳: PLN, EUR, USD
keyboard_arrow_up
Help centre open_in_new