drzeworyt, papier 31 x 42 cm w świetle passe-partout, (passe-partout 55 x 45 cm); sygn. monogramem wiązanym „JM” na płycie drzeworytniczej p. d., oraz przez ksylografa, l. d.: J. Holewiński;
Zamachu w Rogoźnie na króla Przemysława II dokonano w środę popielcową 8 lutego 1296 roku, kiedy dwór i król odsypiali obchodzone poprzedniego dnia zapusty. Zaskoczony we śnie król zdołał jeszcze chwycić za broń lecz został poważnie ranny. Napastnicy uprowadzili go ze sobą, ale ponieważ bardzo krwawił porzucili po drodze. Jan Matejko do przekazów historycznych podszedł bardzo swobodnie. Na jego płótnie scena rozgrywa się w paradnej sali, nie w sypialni, król jest całkowicie ubrany i przytomny. Toczy się otwarta walka, pojedynek na miecze napastników z królem i jego otoczeniem, chociaż widać przewagę tych pierwszych. Matejko na obrazie umieścił również postacie dwóch przerażonych kobiet: żony króla Przemysława II Małgorzaty oraz jego córki Ryksy Elżbiety później wydanej za mąż za króla Wacława II.
Grafika pochodzi z „Albumu Jana Matejki” wydanego w 1876 r. przez S. Lewentala, który w słowie końcowym pisał: „W skład albumu weszły najcelniejsze obrazy mistrza, wykonane w czasach ostatnich, [….] utwory były przez samego Matejkę rysowane na drzewie „ […] wykonanie każdego z takich drzeworytów, jak np. Stefan Batory, Sejm w Lublinie , i.t.p. wymagało po sześć miesięcy czasu, nie licząc użytego do narysowania onych na drzewie […]Rysunki na płytach drzeworytniczych osobiście wykonał Jan Matejko, rytowali najwybitniejsi drzeworytnicy tamtego okresu. Grafiki pochodzą z „Albumu Jana Matejki” wydanego w 1876 r. przez Samuela Lewentala, który w słowie końcowym pisze m.in. tak: „W skład albumu weszły najcelniejsze obrazy mistrza, wykonane w czasach ostatnich; z wyjątkiem reprodukcyj „Rejtana”, „Iwana Groźnego” oraz „Wieszczby Lirnika”, odtworzonych najwierniej przez Panów [Juliana] Maszyńskiego i [Stanisława] Witkiewicza, podług fotografij zdjętych z oryginałów, wszystkie inne utwory były przez samego Matejkę rysowane na drzewie „ […] wykonanie każdego z takich drzeworytów, jak np. Stefan Batory, Sejm w Lublinie , i.t.p. wymagało po sześć miesięcy czasu, nie licząc użytego do narysowania onych na drzewie […].
Józef Holewiński (ur. 17 marca 1848 w Warszawie, zm. 20 stycznia 1917 tamże) – drzeworytnik warszawski, artysta-malarz, ilustrator; jeden z wybitnych polskich ksylografów.
Malarstwa uczył się w warszawskiej Szkole Rysunkowej Wojciecha Gersona, natomiast sztuki drzeworytu interpretacyjnego u Jana Styfiego (od 1864). Pod jego kierunkiem rozpoczął w 1865 pracę w drzeworytni „Kłosów”; po upadku czasopisma w 1890 przeszedł do „Tygodnika Ilustrowanego”, w którym (od 1891) pełnił funkcję kierownika artystycznego; na stanowisku tym pozostał do śmierci w 1917. Drzeworyty Holewińskiego odznaczają się subtelną kreską, miękkim i delikatnym światłocieniem oraz znakomitą interpretacją oryginału; perfekcyjnie odtwarzał dzieła Michała Andriollego, Józefa Chełmońskirgo, Aleksandra Gierymskiego, Juliusza Kossaka, Jana Matejki, Ksawerego Pillatiego, Józefa Szermentowskiego, Stanisława Witkiewicza i wielu innych. W 1881 wspólnie z Edwardem Gorazdowskim wykonał drzeworyt według obrazu Aleksandra Gierymskiego, pt. Handlarka owoców - uważany za jeden z najlepszych ówczesnych drzeworytów polskich. Na szczególną uwagę zasługują jeszcze drzeworyty rytowane dla Michała Andriollego do książek: Klechdy K.W. Wójcickiego, Stara baśń J.I. Kraszewskiego (1879) i Bohaterki poezji polskiej (1885), oraz do Albumu Jana Matejki (1874).
Oprawy widoczne na wizualizacjach mają charakter poglądowy i nie stanowią oferty handlowej.
