[WOJNA POLSKO-BOLSZEWICKA, 1920 rok, 3 ARMIA] Dowództwo 3 Armji. Oddział III. Zbiór 7 meldunków sytuacyjnych z okresu wojny polsko-bolszewickiej (sierpień-wrzesień 1920 roku) danych przez gen. Zygmunta Zielińskiego.

[WOJNA POLSKO-BOLSZEWICKA, 1920 rok, 3 ARMIA] Dowództwo 3 Armji. Oddział III. Zbiór 7 meldunków sytuacyjnych z okresu wojny polsko-bolszewickiej (sierpień-wrzesień 1920 roku) danych przez gen. Zygmunta Zielińskiego.

Maszynopisy na papierze kalkowym 1 s. o wym. 35 x 21,3 cm. Większość meldunków poświadczonych za zgodność przez Stanisława Bujwida, jeden przez nieznaną osobę ze sztabu. Dodatkowo 2 meldunki telegraficzne po 2 s. każdy, w tym jeden z powtórzeniem meldunku z 24 IX 1920. Wym. 22,3 x 18,5 cm.

Zawiera meldunki z następującymi datami:
- 14 VIII 1920 r. - opisuje m. in. heroiczną wyprawę podchorążego Kamińskiego, który w towarzystwie ułana przedarł się przez tereny nieprzyjaciela, by przekazać rozkaz operacyjny dla dowódcy 3. Armii.
- 28 VIII 1920 r. - meldunek sytuacji wieczornej - informuje o dyzlokacji części armii Siemiona Budionnego oraz ataku na Komarów; zaświadcza o brakach w uzbrojeniu i w amunicji.
- 29 VIII 1920 r. - dwa meldunki wieczorne. Dotyczą m.in. grupy gen. Hallera ("zajęły po zaciętym oporze ze strony przeciwnika linje [...]"). Podaje również dane z wywiadu lotniczego oraz stan fizyczny i moralny oddziałów. Ponadto walki z kawalerią Budionnego i piechotą Golikowa, wycofanie się z Łabunia i zajęcie stanowisk pod Zamościem.
- 24 IX 1920 r. - dodatek do meldunku sytuacyjnego wieczornego opatrzony klauzulą "ściśle tajne".

Dodatek do meldunku sytuacyjnego z dn 24 IX 1920 (z adnotacją "ściśle tajne") przez Szefa Sztabu Oddziału III podpułkownika Władysława Bortnowskiego dostarcza bardzo ciekawych informacji na temat kulisów pertraktracji ppor. Wiktora (nie mających charakteru oficjalnego) z gen. Siemionem Budionnym. Wydarzenia miały miejsce w Stadnikach nad Horyniem. Jak podaje meldunek: "Budienny [...] przyjął jednakże ppor. Wiktora bardzo dobrze, i oświadczył mu prywatnie w czasie kolacji, że o ile Polacy staną na Horaniu lub na Słuczy, bić się z nami nie będzie; jeśli jednak posuniemy się na Kijów, zacznie się walka na śmierć i życie - Budienny ma wielki posłuch - Bolszewicy nie obawiaja się Machny przed Wranglem zaś mają respekt. - Wysłannicy nasi podejmowani u nich bardzo gościnnie i uprzejmie [...]".

W meldunku z dn. 28 sierpnia 1920 roku można znaleźć także informacje na temat zachowania mniejszości żydowskiej, która wg generała miała "wybitny udział" po stronie bolszewickiej. Opisane są przypadki rozpijania dywizji kozackich walczących po polskiej stronie, a później organizowania na nich zasadzek.

3 Armia (3 A) – związek operacyjny Wojska Polskiego, utworzony w trakcie wojny polsko-bolszewickiej rozkazem Wodza Naczelnego marsz. Józefa Piłsudskiego z 19 kwietnia 1920. W ciągu niecałych dziewięciu miesięcy była trzykrotnie formowana i rozformowana, podobnie jak 2 Armia. Po rozwiązaniu stała się zalążkiem inspektoratu armii. [za wikipedia.pl]