drzeworyt (odbitka XX w.), papier, 40 x 30 cm w świetle passe
– partout,
sygn. na płycie, śr.d.: monogram wiązany „AD”
Drzeworyt "Czterej jeźdźcy Apokalipsy" (niem. Die vier apokalyptischen Reiter) autorstwa Albrechta Dürera to jedno z najsłynniejszych dzieł tego niemieckiego artysty renesansowego. Powstał w 1498 roku i jest częścią cyklu drzeworytów opublikowanych w książce „Apokalipsa” (Die Apokalypse), Cykl ten oparty jest na wizjach z Apokalipsy św. Jana (Księgi Objawienia), jednej z najbardziej symbolicznych ksiąg Nowego Testamentu, która opisuje koniec świata, walkę dobra ze złem oraz ostateczne zwycięstwo Boga nad siłami ciemności.
Drzeworyt przedstawia czterech jeźdźców z Apokalipsy, symbolizujących zniszczenie i chaos zapowiadany w wizji św. Jana: Pierwszy jeździec – zwykle utożsamiany z Zwycięzcą, dosiada białego konia i trzyma łuk, co sugeruje podbój. Drugi jeździec – na czerwonym koniu, symbolizuje Wojnę. Trzyma wielki miecz, którym dzieli świat, przynosząc konflikt i przemoc. Trzeci jeździec – jadący na czarnym koniu, przedstawia Głód. W ręku trzyma wagę, symbolizującą niedobory i trudności w zdobywaniu żywności. Czwarty jeździec – na bladym, trupim koniu, uosabia Śmierć. Towarzyszy mu kruk, a za nim kroczy otchłań, która pochłania dusze umarłych.
Dürer wykorzystał technikę drzeworytu, aby uzyskać szczegółowe i dramatyczne efekty wizualne. Jego niezwykła precyzja, detale oraz dynamika kompozycji nadają scenie dramatyzmu i intensywności. Postacie jeźdźców wydają się niemal wyłaniać z powierzchni obrazu, a tło pełne jest wirujących postaci, co podkreśla chaos i grozę apokaliptycznych wydarzeń. Cała scena jest przepełniona symboliką biblijną i moralną, co jest typowe dla sztuki późnego średniowiecza i wczesnego renesansu.
Cykl „Apokalipsa” był pierwszym wielkim projektem Dürera, który przyniósł mu międzynarodową sławę. Powstał w okresie wielkich napięć społecznych, religijnych i politycznych w Europie końca XV wieku. Ludzie żyli wówczas w atmosferze oczekiwania na bliski koniec świata, co tłumaczy popularność motywów apokaliptycznych w sztuce tego okresu.
W drzeworytach Dürera widać również wpływ humanizmu i
nowożytnych idei. Dürer, mimo że osadzony w tradycji średniowiecznej,
wprowadzał do swoich dzieł innowacyjne podejście do kompozycji i ekspresji, co
czyniło jego sztukę wyjątkową na tle epoki.
„Czterej jeźdźcy Apokalipsy” to jeden z najwybitniejszych przykładów sztuki
drzeworytniczej i jedno z najważniejszych dzieł Dürera. Jego wpływ na
późniejszych artystów i na rozwój europejskiej sztuki jest ogromny. Dzięki
połączeniu biblijnej narracji z mistrzostwem technicznym, drzeworyt ten stał
się ponadczasowym dziełem, które do dziś budzi podziw i zainteresowanie.
Dzieło można obecnie podziwiać w różnych muzeach, często jako część wystaw czasowych, a oryginalne odbitki znajdują się w prestiżowych kolekcjach sztuki na całym świecie, takich jak **Rijksmuseum** w Amsterdamie czy **British Museum** w Londynie.
